Sümela,Artvin,Kars,Doğu Ekspresi,vd.

1.Gün
Yolculuk Cuma gecesi Ulusoy Turizm'e ait otobüsle başladı.Şoförlerin de Trabzonlu olduğu otobüse girişim,aslında Karadeniz'e de ilk adımım olmuştu.Ordu ve Giresun boyunca hasadı yapılan fındıklar kurutmak için dışarıya serilmişti.Sabah 9.30 gibi Trabzon'a indim ve zaman kısıtlı ve etap uzun olduğu için ilk hedef olan Sümela'ya gitmek için Maçka minibüslerinin kalktığı yere geldim.Gidiş-dönüş 25 tl ama sayıca fazla olunursa pazarlıkla daha düşük fiyata gidilebilir ya da Maçka'da indikten sonra otostopla gidilebilir.Trabzon Maçka arası 29 km,Maçka Sümela arası ise 17 km ama daha dik bir yola sahip.Tesislerin olduğu ilk bölge ile kilise arasında 2 km yol var.Tesislerden kiliseye patika yoldan veya araba yolundan çıkılabilir,her iki yol da oldukça dik.Ama araba yolu çok dar ve riskli,iki araba zor sığıyor ve virajlar oldukça tehlikeli,çünkü bir taraf uçurum.Bizim minibüsün şoförü kiliseye kadar bizi çıkarıyor,dönüşte patika yoldan 15-20 dakikada inersiniz diyor.Arabada benden harici Sümela'yı gezmeye gelen iki kişi daha var.Bunlardan Muşlu,İslamcı Kürt arkadaşla beraber kiliseyi ve civarını gezmeye başladık.Ve kimi zaman birbirimizin fotoğrafını çektik.Sümela'nın bir kısmı tadilat nedeniyle kapalıydı.Muşlu arkadaşla Sümela'da olduğu gibi Anadolu'nun diğer yerlerindeki kiliselerde figürlerin yüzlerinin karalanması üzerine tartıştık.Tavandaki resimler ve ortalama bir insanın uzanamaycağı kesimdekiler bozulmamıştı,neyseki.Kilise merkezden oldukça uzakta kayalık bir kesimin doğal yapısı üzerine kurulmuştu.Kilise içerisini gezdikten sonra yaklaşık 2 km'lik ormanın içinden iniş yoluna geçtik.Şoförün söylediği gibi yaklaşık 20 dk çok güzel bir patika yoldan sonra aşağıdaydık.Aşağıdaki buluşmadan sonra Trabzon'a doğru yola koyulduk.Yolda Maçka civarında yapılan HES çalışmalarıyla ilgili şoförü biraz yokladım,o da tepkiliydi.Sularımız azaldı dedi,hatta Trabzonspor'un denize dolgu olarak yapılacak stadına da tepkiliydi.Trabzonspor'u sahiplenmek gerçekten bölgede çok farklı.Fabrikalar,arabalar,binalar bile kimi zaman bordo-mavi.
Trabzon'a varıştan sonra hemen Hopa otobüslerine bindim,yarım otobüs denilenlere.Otobüsün çoğu hat üzerinde inecek Kradeniz insanlarından oluşuyordu ama zamanla bu profil yerini Türkiye'ye gezmek veya çalışmak için gelen Gürcistanlılara bıraktı.Karadeniz sahil yolu öncesini bilmiyorum ama belli ki deniz kenarı keyfini bitirmiş.Hopa'ya kadar deniz kenarında oturulacak mekan sayısı parmakla sayılacak kadar az.Arsin,Ardeşen,İyidere,Fındıklı,Pazar,Rize Merkez,Arhavi gibi sayısız yerleşim yerini geçtik.Fındıklı yol boyunca en güzel yerdi.Rize'ye tam girişte günlük güneşlik olan hava yerini kara bulutlara bıraktı.Aklıma Rizespor'un maçları geldi,ki ne zaman maçlarını televizyondan izlesem sağanak yağış olurdu.Rize'ye girdiğimizde de yağmur başladı ve çıkışımızla yağmur bitti,Karadeniz gezim boyunca da bir daha yağmura rastlamadım.Hopa'ya yaklaştıkça da otobüsteki çoğunluk Gürcü kimliğinin eline geçti.Hopa'ya yaklaşık 6 saat sonra vardım.İlçe Ramazan dolayısıyla durgundu.Biraz dolaştıktan sonra yemek için bir lokantaya oturduğumda iftar saatinin yaklaştığını anladım.İftarını açmak için lokantaya gelenlerle ezan saatini bekledim.O esnada aynı masadaki Hopalı birkaç kişiyle kalacak otel hakkında bilgi aldım ve dolayısıyla yemek sonrası ilçenin belki de tek İslamcı oteli Huzur Otel'e kalmak için gittim.Otel 35 tl,tuvaleti ve banyosu var ama tuvaleti arızalıydı.Denize sıfır oteldi bunun yanısıra.Söz arasında pek tavsiye edebileceğim bir otel değil.Sabah otelden çıkışla birlikte merkezdeki parkta tost eşliğinde kahvaltımı yaptım.Daha sonra ise Hopa'ya bağlı Kemalpaşa'ya gittim.Hopa'da olduğu gibi Kemalpaşa'da da Türkçe,Gürcüce ve Lazca konuşmalar birbirine karışıyordu.Biraz merkezi gezdim sonra ise sahil boyunu dolaştım.Sahili çok güzel,bir yandan denize sıfır çay tarlaları diğer yandan denize girilecek yerleri olsun çok güzel.Devletin yasal biber gazıyla öldürülen Metin Lokumcu için Hopa ve Kemalpaşa'daki yazılamalar dikkat çekiciydi.Sahile paralel Gürcistan'dan günübirlik alışverişe gelenler için daha çok deterjan veya giyim eşyası satan dükkkanlar sıralıydı.Kemalpaşa gezisinden sonra Hopa'ya dönüş ve ardından Artvin'e yolculuk başladı.

2.Gün
Hopa Artvin yolu çok güzel.Geride Hopa'yı ve denizi bırakarak,sıfır rakımdan ilk defa gördüğüm o kadar dik,sıra sıra dağların arasında yeşilliğin içinden yolculuğun keyfini çıkarıyorum.Ama HES'lerin tahribatı burda da çok belirgin,güzelim dağları ortasından bir bıçak gibi yaran beton kanallar...Borçka'yı tam geçtiğimizde şoför birden arabayı sağa çekiyor "ilerde maliye varmış,bilet kesmem lazım" şoförün bilet kesme gayreti yaklaşık 30 dakika kadar sürüyor.Her birinin saati farklı,tarihi yanlış olarak,yolcuların bırak biz yazalım veryansınlarının da etkisiyle en son kendisi de bıkıyor aman ne olursa olsun diyerek yola devam ediyoruz.
Artvin garajında iniyoruz,şehir merkezi yukarda.Zaten tüm şehir dağın yamacına kurulmuş,yollar çok dik.Düz 50 mt bile bir yol yok neredeyse.Merkezi turluyorum biraz,bir yandan kalacak uygun fiyatlı bir yer arıyorum.Bir kafede mola veriyorum.Artvin bölgesinde çaylar süzgeç kullanmadan,çayın kendisiyle geliyor.Gelen çayı beğenmeyen bir müşterinin şikayeti ilgi çekici "ha bu bardağın dibi görünüyor" diye çayın değiştirilmesini istiyor.Ramazan ayı olmasına rağmen şehir hareketli,kadınların da sosyal hayatta aktifliği dikkat çekici.Ardından sabah Kars'a gitmek için Lüx Karadeniz Seyahat'ten biletimi alarak otele geçiyorum.
3.Gün
Sabah Lüx Karadeniz'in otobüsüyle yola devam ediyorum.Otobüs dolu,yolcuların hepsi bayram öncesi evine varma telaşında.Yolcu profili de köylerine gitmeye çalışan Artvinliler ve bölgede çalışan Ardahanlı Kürt işçilerden oluşuyor genellikle.Yolcular şoförün uzun süre mola vermemesinden şikayetçi,diğer yandan da indir bindir oldukça yolcu profili Artvinliler'den Kürt işçilerin çoğunluğuna geçiyor.Gariptir ki kendi bölgesinin insanına karşı agresif davranan şoför giderek naifleşiyor.Artvin-Şavşat yolu güzel olduğu kadar bir o kadar tedirgin edici.Kimi zaman tek aracın geçebildiği,etfanızdaki dik dağlardan her an taş,kaya düşebileceği korkusuyla giderken kışın kim bilir nasıldır bu yollar diye düşünüyorum.Bir süre sert,keskin sıra dağların arasından çıkıyoruz,artık Ardahan sınırlarındayız.Geniş ovalar ve otlayan sığır sürüleri uzaktan güzel görüntü oluşturuyor.Ardahan'dan çıkıp Göle'ye vardığımızda yolcuların çoğu inmişti.Otobüste kalan 3-5 kişiyle yola devam ediyoruz ve akşam saatlerinde Kars'tayız,hiç bu kadar uzun süreceğini tahmin etmemiştim.Oysaki haritadan yol kısa gözüküyordu.Otogar'dan inişle merkeze doğru yürüyorum,bir yandan da yarın Ani Harabeleri'ne gitmek için araşatırmalara başlıyorum.Harabeler Ocaklı köyünün sınırındaymış,her sabah köye servis oluyormuş ama yarın bayramın ilk günü olduğu için minübüsler çalışmaz bilgisini alıyorum.Sağ yanımda Kars Kalesi'ni izleyerek merkeze yürümeye devam ediyorum.
Yeni Otel'de kalmaya karar veriyorum.Banyo tuvalet ortak fiyat uygun,temiz ve güvenli.Otel işletmecisi Volkan'dan ve çalışan Barış'tan Ani Harabeleri'ne nasıl gidebilirim diye bilgi alıyorum.Turistleri götüren birinden bahsediyorlar ama o nekadar fazla istese de 30 tl'den fazla vermemem yönünde uyarıyorlar ya da dolmuşla çevre yoluna çıkmamı oradan otostopla gidebileceğimi söylüyorlar.Neyse adamla telefondan görüşüyorum uçuk bir ücret söylüyor ben olmaz deyip kapatıyorum.

4.Gün
Sabah tam dolmuşa binecekken bir daha arıyor neyse anlaşalım hesabı 30'a anlaşıyoruz,ama diğer yolculara söyleme diyor.5-10 dakka sonra geliyor,bir otelden Güney Koreli bir kadın turist ve belki de Kars'ın en salaş otelinden Gil'i alıyoruz.Gil'in kaldığı otel sahibi (artık ne kadar otel denirse) anahtarı kendisine teslim etmiş bayramın ilk günü nedeniyle köyüne gitmiş.Bizimki belli ki yeni duştan çıkmış saçlar ıslak,kahvaltı da etmemiş.Neyseki cebimde akşamdan kalma az miktardaki tuzlu fıstığı kendisine vererek Türk misafirperverliğini gösteriyorum.Rehber şoför karışımı abi tam buraların kurnazı olduğunu belli eder hareketlerine devam ediyor,aman yiğenim ne ücret ödediğini söyleme diyor.Neyse gittiğimizde Gil'e söylüyorum ve bunun bizim buralarda olağan olduğunu,makul karşılaması gerektiğini kıt İngilizcemle anlatıyorum,o da kıt Türkçesiyle anlamış gibi yapıyordu.Gil Avustralyalı,orda psikoloji okumuş burda Türk-Ermeni sorunu araştırmak için gelmiş.Bunu öğrenince çocuğa inceden ayar oluyorum,size mi kalmış sorunumuz gibisine.Güney Koreli abla depresif görüntüsünün hakkını vererek Ani Harabeleri'ne vardığımızda yalnız gezeceğini söylüyor.Ben de Gil ile takılmaya devam ediyorum.Ani Harabeleri doğa güzelliği açısından tek kelime ile muhteşem bir yerde,Arpaçay ile ayrılmış Ermenistan sınırında.Karşıda Ermenistan sınır karakolu biraz daha uzakta Ermeni köyleri.İnsan tabi düşünmüyor değil,yüzyıllarca birlikte yaşayan insanlar nasıl böyle keskin bir şekilde ayrılıyor diye.Ani Harabeleri mutlaka görülmesi gereken bir yer.Son birkaç yıla kadar askeri bölge diye gezilmesi yasakmış.Geriye kalan binalar adı gibi her ne kadar harabe gibi olsa da mutlaka görülmeli derim.
Gil,depresif Güney Koreli ablamızla birlikte Kars'a dönüyoruz.Öncesinden bahsetmediğim rehber-pazarlamacı abimizin görevi devrettiği yiğeni şoför arkadaş Güney Koreli depresif ablamıza du yu spik ingliş diye askıntı olmaya devam etti yol boyunca,içinden "lan şu İngilizceyi bi çözseydik" özeleştirisini anlamamak elbet mümkün değildi.Neyse şehre vardık bizim Gil'e verdiğim tuzlu fıstıklar etkisini tamamlamış olsa gerek ucuzundan tavuk dönerciye oturuyoruz.Dürüm 3 tl ama ben büyükşehir deneyimi olan biri olarak servis isteyelim ekmeğe dayanırız diyorum,arada en fazla 1 tl oynar diyorum.Ekmeğe dayanıyoruz elbet ama hesabı isteyince 7,5 tl yazmış her servise.Yani abi diyorum bu fiyat biraz orantısız değil mi deyince de abide üzgün bir hava oluşuyor,bu sefer ben de dediğime pişman oluyorum.Hesabı ödeyip çıkıyoruz Kars Kalesi'ni gezmeye.Kars Kalesi şehrin en hakim yerinde,Kars'ın her yerini görebiliyorsunuz.
Kale gezisi ardından Kars'ın birkaç meyhanesinden birine oturduk.Ben gezi öncesinde olsa gerek,gezi boyunca ve tüm gün gün boyunca Doğu Expresi ile gece başlayacak uzun yolculuğumu hesap ederek dayanıyorum biraya.Epey bir süre meyhanede takılıp otele dönüyorum arkadaşlarla vedalaşıyorum ve gara doğru yol alıyorum.Tren hazır yolcularını bekliyor,ben yedek içkilerimle örtülü kuşetli yerime geçiyorum.Kafam da epey bir güzel olduğu için eşofmanımı giyerek yatış pozisyonu aldığım esnada biletçi amca giriyor içeri,"biletiniz beyfendi" diyor uzatıyorum bileti.Amca önce bilete bakıyor sonra bana bakıyor "sizin bilet yarına" demesiyle ufaktan yaygara koparmaya çalışıyorum ama amca çok sakin ve kibar bir şekilde "bence inin yolda sorun yaşarsınız" demesiyle,hayal kırıklığı eşliğinde yarınki uzun yolculuğu tekrardan düşünmenin karamsarlığı çöküyor bir anda üstüme.Gar'ı terkediyorum ama bu sefer de Kars'ın arka sokaklarında kayboluyorum,sarhoş bir şekilde bir askeri bölgenin yanından geçerken ışıktan yürümeye çalışıyorum,nöbetçi kulesindeki askerle inceden kesişerek.Ve tekrar otele dönüyorum,durumu izah ederek.

5.Gün
Beklenmedik gezinin uzaması durumuyla tekrardan geziyorum Kars'ı.Yaklaşık otuz yıl süresince Rusların işgali sırasında yapılan muhteşem sanat eseri binaları tekrardan inceliyorum.Orhan Pamuk'un Kar kitabında tasviriyle birebir örtüşüyor Kars;uzaklık,umutsuzluk,karamsarlık.Oysa ki çok güzel bir şehir.Çok çeşitli etnik ve mezhep yapısıyla ülkemizde sanırım tektir;Terekeme,Türk,Kürt,Azeri,Malakan (bknz.Deli Deli Olma filmi),Alevi,Sünni vs.Bir de dikkatimi çeken benim rastlamadığım veya kaçırdığım başbakan Erdoğan'ın İstanbul-Kars arası hızlı trenle 7 saat olacak açıklaması.Gerçekten 3-4 yerde rastladım aynı muhabbete,söze müdahale edesim geldi siz uzaktasınız,uuuzaaaktaaaa diye ama yapamadım.Gerçekten inanmışlardı,bozmak istemedim.
Akşam oldu yine Yeni Otel'de işletmeci arkadaş ve Barış ile yeniden yeniden muhabbet ettim.İşletmeci AKP'li arkadaş belki üçüncü sefer geçen sene yaptığı Napoli seyahatinden bahsetti,Digorlu Barış ise polislikten başka geleceğini kurtacak bir iş olmadığından bahsetti.Ben her ne kadar Barış'a kendi insanlarına mı saldıracaksın minvalinde tuzu kuru karşı çıkışıma ve şaşırarak kendi arkadaşlarının da aynı tepki verdiğini söyledi,ardından ise haklısın diyerek tatlıya bağlamaya çalıştım,sanırım.Tekrar vedalaşmanın ardından bir daha Gar'ın yolunu tuttum.

6.ve 7.Gün
Bu sefer emindim kendimden.Biletçinin kontrolüyle en fazla 20-30 kişinin olduğu Doğu Expres'te yolculuk başladı.Tahmini süre 32 saatti.Sabah güzel manzaraları kaçırmamak için erkenden 7'de uyandım.Erzincan'a doğru yaklaşmaktaydık,tren hala boş sayılırdı.Örtülü kuşetli odamdan çıkarak yemekli vagona geçtim,bir yandan Mercan dağlarını ve ardından Munzur'u izleyerek.Ardından Erzincan ve sonrası Sivas'a kadar manzara çok güzel.Sivas'ta trenin dolmasıyla yemekli vagona yerleşmem biroldu.Ama aksilik işte tüm tren boyunca bir tek yemekli vagonda elektrikler yoktu.Yemekli vagonun vefakar tek garsonu rakımı soğıtmayı başardı,kısıtlı mezelerle tren yolculuğunun en keyifli saatleri başlamıştı.Günün yavaş yavaş ağarmasını izleyerek,elektriğin olmadı bir ortamda bozkırdan geçiyorduk bu sefer.Hava tamamen kararınca vefakar garson,ortamı bira şişelerinin üzerine yerleştirdiği mumlarla aydınlatmayı bildi yine de.Rakı bitince odama (!) geçtim.Sabahın ilk ışıklarıyla tuvalette kaçak günün ilk sigaralarını içerek Ankara'ya girişi izledim,tahmini 32 saat ama gerçekte 36 saatin ardından.Hele o Kayaş sonrası gecekonduları izlerken Yılmaz Güney'in Sürü filminde Tarık Akan'ın sahnesindeyim sandım bir anda..."Ankara Ankara güzel Ankara...."